Rękojmia a gwarancja
Zestawienie najważniejszych zasad dotyczących odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi oraz zasad działania gwarancji, a także sposobów ich równoległego stosowania.
Rękojmia
Sprzedawca ponosi odpowiedzialność z tytułu rękojmi względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, czyli jest niezgodna z umową.
Rzecz sprzedana jest w szczególności niezgodna z umową, jeżeli:
- nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel określony w umowie albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
- nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
- nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia;
- została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności, jeśli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć.
Sprzedawca ma obowiązek wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie, bez nadmiernych niedogodności dla kupującego.
Jeżeli rzecz ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz na wolną od wad lub usunie wadę.
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat – okres ten może zostać umownie zmieniony. Rękojmia może być umownie wyłączona w relacjach między przedsiębiorcami.
Gwarancja
Udzielenie gwarancji jest dobrowolne. Gwarant samodzielnie określa obowiązki i uprawnienia kupującego na wypadek, gdy rzecz nie ma właściwości wskazanych w oświadczeniu gwarancyjnym.
Obowiązki gwaranta mogą polegać m.in. na:
- zwrocie zapłaconej ceny,
- wymianie rzeczy,
- naprawie,
- zapewnieniu innych usług.
Jeżeli udzielono gwarancji jakości, domniemywa się, że gwarant jest zobowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeśli ujawnią się one w okresie gwarancji.
Jeżeli nie wskazano innego terminu, gwarancja trwa dwa lata od dnia wydania rzeczy kupującemu.
Kupujący może wykonywać uprawnienia z rękojmi niezależnie od uprawnień z gwarancji.
Jeżeli gwarant dostarczy rzecz wolną od wad zamiast wadliwej albo wykona istotne naprawy, termin gwarancji biegnie na nowo. W przypadku wymiany części — zasada ta dotyczy wymienionego elementu. W pozostałych sytuacjach termin gwarancji przedłuża się o czas, w którym kupujący nie mógł korzystać z rzeczy z powodu wady.
Równoległe funkcjonowanie gwarancji i rękojmi
Jeżeli oprócz rękojmi udzielono również gwarancji, to kupujący decyduje, z którego mechanizmu chce skorzystać. Wybór może być różny dla każdej z wad rzeczy.
Ta sama wada może być oceniana w ramach rękojmi albo gwarancji — to tzw. zbieg odpowiedzialności za wady. Oba reżimy nie wyłączają się wzajemnie, lecz przenikają, jednak kupujący nie może jednocześnie żądać dwóch różnych świadczeń na podstawie obu jednocześnie.
Kupujący powinien wskazać podstawę prawną żądania (rękojmia lub gwarancja), ale brak wskazania nie może być podstawą do odmowy rozpatrzenia sprawy. W takiej sytuacji sprzedawca może sam wybrać właściwą podstawę.
